ҚР ҚМ МКК деректеріне сәйкес, 2019-2023 жылдар аралығындағы кезеңде қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлемдер көлемі бүкіл ел бойынша айтарлықтай ауытқуларды көрсетіп отыр. 2019 жылы төлемдердің жалпы көлемі 100,8 млрд теңгені құрады, бірақ 2020 жылы 85,6 млрд теңгеге дейін төмендеді. 2021 жылы 110,9 млрд теңгеге дейін күрт өсім байқалды, ал келесі екі жылда сомалар төмендеп, 2022 жылы 98,6 млрд теңгені және 2023 жылы 97,9 млрд теңгені құрады.
Қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлем динамикасы, млн теңге
2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
Қазақстан | 100 810 | 85 593 | 110 934 | 98 605 | 97 944 |
Ақмола | 3 334 | 3 331 | 3 576 | 3 829 | 4 730 |
Ақтөбе | 9 513 | 7 993 | 9 220 | 9 027 | 9 074 |
Алматы обл. | 1 430 | 1 602 | 1 904 | 1 773 | 1 403 |
Атырау | 10 785 | 9 314 | 19 739 | 13 401 | 9 498 |
Шығыс Қазақстан | 7 219 | 7 047 | 11 025 | 8 045 | 3 822 |
Жамбыл | 3 257 | 3 668 | 4 359 | 4 859 | 5 688 |
Батыс Қазақстан | 1 964 | 2 132 | 1 672 | 1 729 | 1 911 |
Қарағанды | 16 744 | 18 500 | 18 321 | 17 061 | 13 326 |
Қызылорда | 11 107 | 1 101 | 2 694 | 1 208 | 880 |
Қостанай | 6 293 | 7 771 | 9 588 | 9 444 | 8 492 |
Маңғыстау | 5 372 | 109 | 1 705 | 1 857 | 1 910 |
Павлодар | 15 023 | 16 434 | 18 112 | 13 474 | 13 492 |
Солтүстік Қазақстан | 1 859 | 1 998 | 2 062 | 1 981 | 2 034 |
Түркістан | 2 266 | -345 | 939 | 1 065 | 1 119 |
Жетісу | 0 | 0 | 0 | 83 | 590 |
Абай | 0 | 0 | 0 | 1 590 | 6 822 |
Ұлытау | 0 | 0 | 0 | 1 760 | 6 436 |
Шымкент қ. | 930 | 862 | 1 025 | 1 263 | 1 509 |
Алматы қ. | 1 573 | 1 468 | 1 915 | 1 906 | 1 858 |
Астана қ. | 2 139 | 2 607 | 3 082 | 3 250 | 3 349 |
Дереккөз: Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті
Өңірлер арасында теріс әсер еткені үшін ең көп төлем сомасы Қарағанды, Павлодар және Атырау облыстарында байқалады. Мысалы, Қарағанды облысы 2019-2021 жылдары тұрақты жоғары көрсеткіштерді көрсетіп, 18,5 млрд теңгеге жетті, бірақ 2023 жылы 13,3 млрд теңгеге дейін төмендеді. Павлодар облысы, керісінше, әр жылдары 15 млрд. теңге мен 13,4 млрд. теңге арасындағы шамалы ауытқулармен неғұрлым тұрақты нәтижелер көрсетті. Атырау облысы 2021 жылы 19,7 млрд теңгеге дейін күрт секіріс көрсетті, бірақ кейін келесі жылдары 10 млрд теңгеден төмен деңгейге оралды.
Қызықты ауытқуларды Шығыс Қазақстан облысында байқауға болады, онда төлем сомасы 2021 жылы 11 млрд теңгеге жетті, бірақ кейін 2023 жылы 3,8 млрд теңгеге дейін күрт төмендеді. Сол сияқты, Түркістан облысы аномалияны көрсетеді: 2020 жылы төлем сомасы теріс болды (-345 мың теңге).
Жетісу, Абай және Ұлытау сияқты жаңа өңірлер арасында 2022 жылдан бастап теріс әсер еткені үшін төлемақының тез өсуі байқалады. Мәселен, Абай облысы 2023 жылы 6,8 млрд теңгеге дейін айтарлықтай өсім көрсетті.
Алматы және Астана қалалары тұрақты өсуді немесе төлем сомаларында шамалы ауытқуларды көрсетеді. Астанада сомалар 2019 жылы 2,1 млрд теңгеден 2023 жылы 3,3 млрд теңгеге дейін ұлғаяды. Алматы, керісінше, 1,4-тен 1,9 млрд теңгеге дейінгі диапазондағы төлемдермен шамалы өзгерістерді көрсетеді.