Қазақстандағы қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлемдер туралы

Қазақстандағы қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлемдер туралы

ҚР ҚМ МКК деректеріне сәйкес, 2019-2023 жылдар аралығындағы кезеңде қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлемдер көлемі бүкіл ел бойынша айтарлықтай ауытқуларды көрсетіп отыр. 2019 жылы төлемдердің жалпы көлемі 100,8 млрд теңгені құрады, бірақ 2020 жылы 85,6 млрд теңгеге дейін төмендеді. 2021 жылы 110,9 млрд теңгеге дейін күрт өсім байқалды, ал келесі екі жылда сомалар төмендеп, 2022 жылы 98,6 млрд теңгені және 2023 жылы 97,9 млрд теңгені құрады.

Қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлем динамикасы, млн теңге

  2019 2020 2021 2022 2023
Қазақстан 100 810 85 593 110 934 98 605 97 944
Ақмола 3 334 3 331 3 576 3 829 4 730
Ақтөбе 9 513 7 993 9 220 9 027 9 074
Алматы обл. 1 430 1 602 1 904 1 773 1 403
Атырау 10 785 9 314 19 739 13 401 9 498
Шығыс Қазақстан 7 219 7 047 11 025 8 045 3 822
Жамбыл 3 257 3 668 4 359 4 859 5 688
Батыс Қазақстан 1 964 2 132 1 672 1 729 1 911
Қарағанды 16 744 18 500 18 321 17 061 13 326
Қызылорда 11 107 1 101 2 694 1 208 880
Қостанай 6 293 7 771 9 588 9 444 8 492
Маңғыстау 5 372 109 1 705 1 857 1 910
Павлодар 15 023 16 434 18 112 13 474 13 492
Солтүстік Қазақстан 1 859 1 998 2 062 1 981 2 034
Түркістан 2 266 -345 939 1 065 1 119
Жетісу 0 0 0 83 590
Абай 0 0 0 1 590 6 822
Ұлытау 0 0 0 1 760 6 436
Шымкент қ. 930 862 1 025 1 263 1 509
Алматы қ. 1 573 1 468 1 915 1 906 1 858
Астана қ. 2 139 2 607 3 082 3 250 3 349

Дереккөз: Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті

Өңірлер арасында теріс әсер еткені үшін ең көп төлем сомасы Қарағанды, Павлодар және Атырау облыстарында байқалады. Мысалы, Қарағанды облысы 2019-2021 жылдары тұрақты жоғары көрсеткіштерді көрсетіп, 18,5 млрд теңгеге жетті, бірақ 2023 жылы 13,3 млрд теңгеге дейін төмендеді. Павлодар облысы, керісінше, әр жылдары 15 млрд. теңге мен 13,4 млрд. теңге арасындағы шамалы ауытқулармен неғұрлым тұрақты нәтижелер көрсетті. Атырау облысы 2021 жылы 19,7 млрд теңгеге дейін күрт секіріс көрсетті, бірақ кейін келесі жылдары 10 млрд теңгеден төмен деңгейге оралды.

Қызықты ауытқуларды Шығыс Қазақстан облысында байқауға болады, онда төлем сомасы 2021 жылы 11 млрд теңгеге жетті, бірақ кейін 2023 жылы 3,8 млрд теңгеге дейін күрт төмендеді. Сол сияқты, Түркістан облысы аномалияны көрсетеді: 2020 жылы төлем сомасы теріс болды (-345 мың теңге).

Жетісу, Абай және Ұлытау сияқты жаңа өңірлер арасында 2022 жылдан бастап теріс әсер еткені үшін төлемақының тез өсуі байқалады. Мәселен, Абай облысы 2023 жылы 6,8 млрд теңгеге дейін айтарлықтай өсім көрсетті.

Алматы және Астана қалалары тұрақты өсуді немесе төлем сомаларында шамалы ауытқуларды көрсетеді. Астанада сомалар 2019 жылы 2,1 млрд теңгеден 2023 жылы 3,3 млрд теңгеге дейін ұлғаяды. Алматы, керісінше, 1,4-тен 1,9 млрд теңгеге дейінгі диапазондағы төлемдермен шамалы өзгерістерді көрсетеді.