Астана, 2025 жылғы тамыз – Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығында (ХЖТИЖО) БҰҰ Қоршаған орта жөніндегі бағдарламасының Копенгаген Климаттық орталығы (UNEP-CCC), ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігі өкілдерінің және TNA (Technology Needs Assessment) жобасының негізгі серіктестерінің қатысуымен жұмыс кездесуі өтті.
TNA жобасы (Technology Needs Assessment) — дамушы елдерге парниктік газдар шығарындыларын азайту және климаттың өзгеруіне бейімделу үшін басым технологиялық қажеттіліктерді анықтауға көмектесетін БҰҰ Қоршаған ортаны қорғау бағдарламасының (UNEP) қолдауымен жүзеге асырылатын жаһандық бастама. TNA әдістемесі ұлттық сарапшылардың қатысуына, мүдделі тараптарды қосуға және әлеуметтік-экономикалық факторларды есепке алуға негізделген. Жоба таза технологиялардың Климаттық трансферіне және оларды ұлттық деңгейде енгізудің жол карталарын қалыптастыруға ықпал етеді.
Талқылау 19-21 тамыз аралығында UNEP-CCC миссиясының Қазақстанға сапары аясында өтті. Кездесудің басты мақсаты жобаның ағымдағы міндеттерін нақтылау, Тараптар арасында рөлдерді бөлу және Қазақстанға қажетті Климаттық технологияларды айқындауға және оларға басымдық беруге бағытталған бастаманы іске асырудағы өзара іс-қимылды нығайту болды.
UNEP-CCC технологиялық ауысулар бөлімінің басшысы Сара Трэруп, өңірлік консультанттар Алой Друца (бейімделу) және Юрий Матвеевпен (шығарындыларды азайту) бірлесіп ҚР ЭТРМ, ХЖТИЖО және жобаның басқа да қатысушыларымен бірқатар кездесулер өткізді. Кездесулерге ҚР ЭТРМ климаттың өзгеруіне бейімделу басқармасының басшысы Шаттық Тастемірова, ХЖТИЖО Басқармасының төрағасы Сәкен Қалқаманов және Орталықтың құрылымдық бөлімшелерінің қызметкерлері қатысты.
Сапар аясында TNA Kazakhstan жобасының ұлттық сарапшыларына арналған үш күндік оқыту семинары өтті. Қатысушылар технологиялық қажеттіліктерді бағалаудың халықаралық әдіснамасымен, талдау құралдарымен және климаттық шешімдерді енгізудің үздік тәжірибелерімен танысты. Жобаның негізгі бағыттары — қалдықтарды басқару, ауыл шаруашылығы және энергетика ерекшеліктеріне ерекше назар аударылды.
21 тамызда уәкілетті органдардың — ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің және ҚР Энергетика министрлігінің өкілдерімен кездесулер өтті. Қатысушылар үйлестіру комитетінің құрылымын, жұмыс топтарының рөлін және Жоба мақсаттарына жету үшін күш-жігерді біріктіруді талқылады.
Қазақстанда TNA жобасын іске асыру бойынша жұмыс жалғасуда. Жақын арада сапар қорытындылары негізінде ұлттық есепті дайындауды қоса алғанда, одан әрі іс-шаралар жоспары бекітілетін болады, оған климаттық сын-қатерлер контексінде елдің басым технологиялық қажеттіліктері кіреді.
Жоба ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің (бастамашы), UNEP-CCC (әдіснамалық қолдау), ХЖТИЖО (ұлттық үйлестіруші), Азия инфрақұрылымдық инвестициялар банкінің (AIIB)қаржылық қолдауымен іске асырылады.
Анықтама:
TNA жобасы (Technology Needs Assessment) Марракештегі КС-7-де (2001) технологияларды беру бойынша негіздемелік бағдарлама аясында басталды. 2009 жылдан бастап БҰҰ-ның Қоршаған ортаны қорғау бағдарламасы (UNEP) іске асырыла бастады, оның агенті UNEP-CCC болып табылады. Бүгінгі таңда TNA 100-ден астам елде, соның ішінде экономикасы дамып келе жатқан және климаттық осалдығы жоғары мемлекеттерде өткізілді.
“Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы” коммерциялық емес акционерлік қоғамы (Орталық) – тұрақты даму мен жасыл экономиканы ілгерілету жөніндегі негізгі платформа ретінде әрекет ететін Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрлігінің еншілес ұйымы.
Орталық озық жасыл технологияларды енгізуге, экологиялық бастамаларға инвестициялар тартуға, сондай-ақ тұрақты өсу саласындағы халықаралық ынтымақтастықты дамытуға жәрдемдеседі.
Орталықтың құралдарының бірі таза технологиялар саласындағы инновациялардың жаһандық бағдарламасын (GCIP-Kazakhstan) іске асыру болып табылады, оның шеңберінде 2023-2024 жылдары 200-ден астам өтінім берілді, оның 50-ден астамы акселерациядан өтті. 2025 жылы бағдарлама 350-ден астам өтінім жинады. Қатысушылар сараптамалық және тәлімгерлік қолдау, халықаралық стандарттар бойынша оқыту және инвестициялар тартуға көмек алады.
Орталық базасында 2019 жылдан бастап өнеркәсіпке ЕҚТ енгізу мәселелерінде салалық үйлестіруші функцияларын орындайтын ең үздік қолжетімді технологиялар бюросы (ЕҚТ бюросы) жұмыс істейді. ЕҚТ бюросы анықтамалықтарын әзірлеуге, сараптауға және өзектендіруге қатысады, кәсіпорындарға әдіснамалық қолдау көрсетеді және экологиялық қауіпсіз және ресурс үнемдейтін шешімдерді енгізуге ықпал етеді.