Қазақстандағы ең үздік қолжетімді техникаға көшу рәсімдері мен қағидаттары
Алдыңғы мақалаларда Қазақстан Республикасы өнеркәсіптерінің ең үздік қолжетімді техника қағидаттарына (ЕҚТ) көшуге қатысты жалпы мәселелер қаралды.
https://www.igtipc.org/kk/news/2239-20230731-103241
https://www.igtipc.org/kk/news/2238-20230731-103056
https://www.igtipc.org/kk/news/2306-20230825-045614
Бұл материалда өндірістік нысандарда ЕҚТ тұжырымдамасын іске асырудың бастапқы кезеңінде маңызды және қажет болатын негізгі мәселелерге толығырақ тоқталатын боламыз.
Қазақстанда ЕҚТ-ға көшу қағидаттарының негізгі идеологиясы жүйелілікке негізделген. Бұл ең алдымен ЕҚТ қағидаттарын белгілі бір нысандарға енуінен басталып, олардың экономиканың барлық салаларына пайдалануға берілуінен тұратын ұзақ мерзімді стратегияларды қамтиды.
Мұндай тәсіл тәуекелдерді барынша азайтуға және жаңа технологияларды қолданудың барынша тиімділігін қамтамасыз етуге, сондай-ақ экономикалық даму тепе-теңдігін және өндірістің экологиялық тазалығын сақтауға мүмкіндік береді.
Осы қағидаттар шеңберінде Қазақстанда ЕҚТ бойынша анықтамалықтар әзірленуде. Олар белгілі бір қызмет түрлеріне арналған анықтамалық құжаттар болып табылады және эмиссия деңгейлері, негізгі өндірістік қалдықтардың түзілу, жинақталу және көму көлемі, ресурстарды тұтыну деңгейлері, ЕҚТ қолдануға байланысты технологиялық көрсеткіштер және т. б. бойынша деректерді қамтиды.
Жалпы айтқанда, бұл құжаттар өнеркәсіптің әртүрлі салаларында қолданылатын ең тиімді заманауи технологиялық қондырғылар мен әдістер туралы ақпаратты қамтиды және бұл құжаттар жаңа технологияларды пайдалануды ынталандырудың мемлекеттік құралын қалыптастыру сатыларының бірі болып саналады.
Қазақстанда ЕҚТ-ға көшу рәсімдері шеңберінде технологиялық базаның және экономикалық дамудың ағымдағы жай-күйіне талдау жүргізіледі, ұлттық басымдықтарға сәйкес жаңа технологияларды енгізу мүмкіндіктері мен перспективалары бағаланады. Бұл талдау жаңғырту мен инновациялық процестерді жүргізу қажет негізгі бағыттарды анықтауға, сондай-ақ ЕҚТ-ға көшуді іске асыру үшін технологиялық көрсеткіштерді белгілеуге мүмкіндік береді.
Өнеркәсіптік объектілер тұрғысынан бірінші кезектегі іс-әрекеттерге қолданылатын технологиялар ескірген және жаңғыртуды қажет ететін әлеуетті объектілерді/көздерді анықтау жатады.
Бұл мәселені бірінші кезеңде шешу үшін ағымдағы жағдайды бағалау қажет, атап айтқанда, экологиялық және әлеуметтік компоненттерді ескере отырып, өндірістік процестердің тиімділігіне, ресурстық шығындарға талдау жасау қажет.
Келесі қадам - әлемде қолданылатын әдістерге, олардың техникалық сипаттамаларына, пайдалану шығындарына және жергілікті жағдайларға бейімделу мүмкіндіктеріне салыстырмалы талдау жүргізу.
Жүргізілген зерттеулер негізінде кәсіпорын ЕҚТ-ға көшу стратегиясын әзірлейді. Мұнда ЕҚТ іске асыру үшін қажетті нақты шараларды анықтау қажет. Бұл жабдықты жаңартуды, жаңа технологиялар мен процестерді енгізуді, басқару жүйесін өзгертуді және қызметкерлерді оқытуды қамтуы мүмкін. Сондай-ақ, ЕҚТ-ға көшу үшін маңызы бар мерзімдер, қаржылық, техникалық мүмкіндіктер және басқа да аспектілер негізделетін жобалау алдындағы құжаттаманы әзірлеу қажет.
Келесі кезең - жаңа жабдықты орнатуды, өндірістік процестерді орнатуды, пилоттық сынақтарды жүргізуді қамтитын өнеркәсіптік кәсіпорында ЕҚТ-ны тікелей енгізу. Сондай-ақ, ауысу рәсімінің кезеңдерінің бірі өнеркәсіпке жаңа техниканы енгізу тәжірибесі бар сарапшылар мен консультанттарды тарту болып табылады. Бұл кәсіпорындарға ЕҚТ таңдау мен енгізуде қажетті сараптамалық қолдау алуға мүмкіндік береді.
Жаңа технологиялардың нәтижелерін бақылау және бағалау ауысу процедурасының ажырамас бөлігі болып табылады. Қолданылатын технологиялардың берілген экологиялық және экономикалық көрсеткіштерге сәйкестігін үнемі тексеру ықтимал проблемаларды анықтауға және енгізу стратегиясын түзетуге мүмкіндік береді.
ЕҚТ-ге көшу процедурасының маңызды аспектісі сонымен қатар мемлекеттік органдар, экологиялық ұйымдар және қоғамдастық сияқты мүдделі тараптармен ынтымақтастық болып табылады. Бұл серіктестік пен білім алмасуды құруға, сондай-ақ ЕҚT-ге сәтті көшу үшін қажетті қолдау мен ресурстарды алуға көмектеседі.
Тұтастай алғанда, өнеркәсіпті ЕҚТ-ға көшіру рәсімі кешенді тәсілді, егжей-тегжейлі жоспарлауды және әртүрлі мүдделі тараптар арасындағы ынтымақтастықты талап етеді. Бұл өндіріс тиімділігін арттыруға, қоршаған ортаға теріс әсерді азайтуға және тұрақты дамуға қойылатын заманауи талаптарды сақтауға қол жеткізуге мүмкіндік береді.